har millat oz til wa yezikini ixlitixni halamdu?

bu sualga xarhilax berixning aldida ,towandiki kiska bir oz beximdin otkan wakalikni sozlap otmakqi!

bir ketim urumqi xahridiki bir soda sariyiga kirip aylinip yurup ,saat pokiyidin bir saatni korup setiwalmakqi bolup kaldim.andin mal satkuqining kesip bargan talonini pul tapxurux orniga apirip yisawat kilguqiga banka inawatlik kartoqkamni(soda-sanaat bankisining kartoqkisi idi)birga tanglidim ,yisawat kilguqi kartinamni aparatka inkaslandurup andin mening mahpi nomurumni kirguzuxni eytti.man mahpi nomurumni kirguzgandin keyin,maxinida aptomatlik kagazqa besilip qikti , yisawat kilguqi axu kagazqini manga tanglap ,mening xu kagazqiga imzayimni koyuxumni eytti! man ozumning adatlangan uygur yezikidiki ismimni kagazqiga yezip ,yisawat kilguqiga sundum. bu qagda yisawat kilguqi kagazqiga karap bekip ,manga:"imzayingizni hanzuqa yazsingiz"didi. man arkidinla:"uygurqa yazsam bolmamdu? bu mening ihtiyarimgu dayman!?"didim. yisawatqi:"man bu hatni tonumaydikanman,xuning uqun hanzuqa yezing "didi. man arkidinla:"man muxundak imzalayman ,amal yok! bolmisa mal setiwalmayman pulumni kayturung "didim. bu qagda yisawatqi:"undakta siz kimlik namingizni manga korsatsingiz !"didi. man bir az oylandim,andin kimlik namamni uningga korsattim,nadin yisawatqining kongli aramiga quxti bolgay gap kilmidi!!
mening gepim tehi tugimigan idi ,arkidin man u yisawatqiga mundak didim:" sizning meni ozingiz tonuydigan hatta imzalatkuzginingiz bir hil majburlax kilmixi!"didim.yisawatqi:"bu bankining balgilimisi!"didi.man ulapla:" undakta banka inawatkartoqkilik heridarlirining uygur yezikida imza koyuxini qakligan yaki yol koymaydikanda!didim. yisawatqi gap kilmay turup kaldi! man yana arkidin :"sizning mandin kimlik namamni koruxni talap kilix hokokingiz yok! pakat jamaat hawipsizlik ornidila bu hokok bar!"didim.
mening gepim yanila tugumigandak kilidu! man yanila arkidin ulap:"silar kaqan kixilik hokokni quxinisilar, kixilik hokokka hormat kilixni kaqanmu ugunisilar,kaqanmu baxka millatni kamsitixni hakaratlaxni tohtitisilar! "! " amerka cnn teliwiziyisi eytkan "zorawanlar" digan soz ,mana azir siz otkuzgan kilmixka kiridu!"didim!

xundak yokarki addi bir hikaya !lekin bu amaliyat bizni kattik eqinduridu!
bir dolatta bir millat yana bir millatka bolgan zorawanliki azirki jamiyatta roxan ipadisi yani baxka millatning til-yezik imtiyazini qatka kekixyaki tuptin etirap kilmaslik!
mana bu milli zorawanlikning malum bir kismi .
zorawan kadimki zamanda"urux","tillax"katarlik wahxi kilmix ni korsatsa ,azirki zamanda bolsa kixilarning idilogiyisini konturol kilix,,til-yezik orip-adat dinni etikat maarip katarlik jahatlardin xakli ozgargan halda qaklima berix katarliklarning hammasi "zorawanlik"diyilidu dap karayman!!!!!!!!!!!!!!!!!! muxu zimindiki jamiyitimizda buhil kilmixlar egir darijida saklinip yanimu awji elip ketip baridu!!!!!!!!!

alwatta bu masililarni hal kilix ning birdin bir amali bizda "ar wakit hokokimizni kogdax taxabbuskarligi bolux lazim,hamda xuningga quxluk ang bolux muhimdur!"dap karayman!
meningqa bu masila qokum hal kilinmisa bolmaydu!!!!!!!!!!!!

yekindin anliganlirim!

kopqilikka nahayiti enik !yekinda zhongguoning siquan olkisi wenquan nahiyisida 8.0bal yar tawrap xu jay insanlirini egir talapatka uqratti! andin putun dolat boyiqa 3 kun matam tutux buyruk kilindi! xundak akikatan egir talapat boldi! azirgiqa talapatta tahminan 70mingga yekin insan jenidin ayrildi! bu dolatning hamma tawasidiki insanlar nah pul ihanisi arkilik ozilirining hisiyatini bildurup kaldi ,hamda dawamlik bildurmakta !!!!!
lekin yekindin buyan muxu dolat tawasidiki xinjiang uygur aptonom rayoni jumlidin markazi xahar urumqida bazi soz-paranglar amaliyatka agixip payda bolup kaldi!
kopqilikka malum ,uygur haliki ning "maxrap"dap atilidigan kongul armani paaliyiti uzak otmuxtin buyan uygur halki arisida dawamlixip keliwatidu! yekinki yillardin buyan hokumat dairliri siyasi jahattin bu ananiwi paaliyatni taxkillap keliwatidu !!
xundakla yekindin barlikka kalgan "nawa" paaliyiti mu jumlidin xundak keliwatidu!!!
lekin bizning dikkat kiliximizni kozgaydigini yekindin buyan muxu ikki paaliyat tohtap kalgandak ?!?!!?!?. buning sawabi nimadur?!!?!?!?!?.
xundah zhongguo tawasida yekindin buyan kop ketim amiwi sanat paaliyatliri kanat yayduruldi! yekinki naqqa kunda iqkir olkidin xinjiang yugur aptonom rayoniga kelip sanat paaliyiti otkuzuldi!!!!!
jamiyattiki nahayiti eniksiz bolgan alamatlar adamni hayran kalduridu!!
mayuslanduridu!